سوال: اگر در اعضای وضو یا غسل، مانعی از رسیدن آب باشد که برداشتن آن مشقت دارد - مثل چسب قطره ای - تکلیف چیست؟
پاسخ:
آیات عظام: امام، رهبری، مکارم، بهجت، فاضل، گلپایگانی و اراکی: باید به دستور جبیره عمل کند.
آیات عظام: سیستانی، نوری و خویی: اگر مانع در اعضای تیمم است، باید هم وضوی جبیره بگیرد و هم تیمم کند و اگر در غیر اعضای تیمم است، تیمم کافی است.
آیت الله وحید: بنابر احتیاط واجب بین وضو یا غسل جبیره ای و تیمم جمع کند. (یعنی هر دو را انجام دهد)
آیت الله صافی: اگر مانع در اعضای تیمم است، وضوی جبیره کافی می باشد؛ اما اگر در غیر آن است، علاوه بر وضوی جبیره، احتیاطا باید تیمم هم انجام دهد.
آیت الله زنجانی: باید تیمم نماید؛ مگر آن که مانع، جراحت و امثال آن باشد و برداشتن روی جراحت - مثل پانسمان و ... - به آن صدمه بزند که در این صورت باید وضوی جبیره بگیرد و تیمم لازم نیست.
آیت الله تبریزی: اگر مانع دراعضاء تیمم نباشد، واجب است تیمم نماید و الا باید وضوی جبیره بگیرد؛ گر چه بهتر است هم وضو و هم تیمم انجام دهد.
------------------
منبع: امام: تحریر الوسیله، وضو، ، م 9؛ سیستانی، نوری، مکارم، فاضل و اراکی: عروه الوثقی، الوضو، فصل فی احکام الجبائر، م 14؛ وحید، تبریزی و : منهاج الصالحین، الوضو، الفصل الرابع، احکام الخلل، م 155؛ صافی، گلپایگانی: هدایه العباد، وضو، م 125؛ بهجت: وسیله النجاه، الوضو، م 121؛ توضیح المسائل 16 مرجع، ج 1، م 297.
>>> بر گرفته از کتاب «احکام کاربردی؛ وضو، غسل، تیمم»، اسماعیل زارعی، ص34.

سوال: خانمی که ناخن انگشتان پا را لاک زده، برای وضو و غسل چه وظیفه ای دارد؟
پاسخ:
الف) برای غسل: همه مراجع: باید ناخن تمام انگشتان پا را پاک کند.
ب) برای وضو: اگر تنها یک انگشت - و لو انگشت کوچک پا - را برای مسح پاک کند، کافی است.
آیت الله مکارم: بنابر احتیاط واجب، تنها به انگشت کوچک نمی توان اکتفا کرد. (یعنی کفایت نمی کند که فقط ناخن انگشت کوچک پا را پاک کند و آن را مسح نماید؛ بلکه باید ناخن یکی دیگر از انگشتان پا را پاک و بر آن مسح کند)
-----------------
منبع: امام: تحریر الوسیله، وضو، بعد م 15؛ رهبری: اجوبه الاستفتائات، س 111؛ سیستانی، نوری، مکارم، فاضل و اراکی: عروه الوثقی، الوضو، فصل فی افعال الوضو، م 49؛ وحید، تبریزی، خویی: منهاج الصالحین، الوضو، الفصل الاول، کیفیه الوضو، م 95؛ صافی، گلپایگانی: هدایه العباد، وضو، م 108؛ توضیح المسائل 16 مرجع، ج 1، م 252.
>>> بر گرفته از کتاب «احکام کاربردی؛ وضو، غسل، تیمم»، اسماعیل زارعی، ص 33.

سوال: آیا جوهر خودکار در اعضای وضو و غسل، مانع از صحت آن دو می شود؟
پاسخ: اگر جرمی داشته باشد که مانع رسیدن آن شود، باید برطرف گردد و در صورت شک نیز باید آن را برطرف کرد و تشخیص این موضوع بر عهده مکلف می باشد.
آیت الله مکارم: در مورد جوهر خودکار به این نتیجه رسیده اند که جرم ضعیفی دارد و مانع رسیدن آب به پوست نیست.
-----------------
منبع: امام: استفتائات، ج 1، س 41؛ رهبری: اجوبه الاستفتائات، س 141؛ سیستانی: استفتائات سایت، غسل، س 4؛ وحید: استفتائات سایت، وضو، س 28؛ صافی و گلپایگانی: هدایه العباد، وضو، 103 و جامع الاحکام، ج 1، س 93؛ مکارم: استفتائات، ج 2، س 55؛ بهجت: وسیله النجاه، الوضو، م 92؛ فاضل: جامع المسائل، ج 1، س 124؛ تبریزی: استفتائات، ج 1، س 176؛ نوری: استفتاء از دفتر.
>>> بر گرفته از کتاب «احکام کاربردی؛ وضو، غسل، تیمم»، اسماعیل زارعی، ص 30.

سوال: آیا شخص می تواند در اعضای وضو و غسل، مانع ایجاد کند؛ مانند کاشت ناخن و تاتو روی پوست؟ اگر این کار انجام شده باشد، برای وضو و غسل چه وظیفه ای دارد؟
پاسخ:
آیت الله خامنه ای: فی نفسه اشکال ندارد و در صورت کاشت ناخن، برای وضو و غسل باید مانع - و لو با صرف هزینه ممکن - برطرف گردد و چنانچه می داند امکان برطرف کردن آن نیست و یا رفع آن با مشقت غیر قابل تحمل همراه است و یا ضرر قابل توجهی دارد، در وقت نماز باید وضو یا غسل را انجام دهد؛ سپس مبادرت به این کار کند و وضو و غسل های بعدی را باید به صورت جبیره انجام دهد (یعنی با دست مرطوب مانع را مسح نماید)؛ اما در صورتی که امکان برطرف کردن آن - ولو در روزهای بعد - باشد و برطرف نکند، وضو و غسل جبیره، باطل خواهد بود.
آیت الله سیستانی: غسل و وضو با چیزی که مانع از وصول آب می شود، صحیح نیست و ناگزیر باید آنها را برای انجام غسل و وضوی صحیح، زایل و پاک کرد و قصد آرایش، مجوز چنان کاری نمی شود و تا زمانی که آن را برنداشته، وضو و غسل را جبیره ای انجام دهد.
آیت الله وحید: انجام این کار، حرام است و موجب بطلان وضو و غسل می شود و اگر شخصی این کار را انجام داده، باید آن را در اولین فرصت بردارد (حتی اگر مشقت داشته باشد) و تا زمانی که برنداشته، بنابر احتیاط واجب، لازم است هم وضو و غسل جبیره ای انجام دهد و هم تیمم بنماید و هر وقت آن مانع را برداشت، بنابر احتیاط واجب، قضای عباداتش را به جا آورد.
آیت الله صافی: اشکال دارد؛ ولی چنانچه شخصی مرتکب این عمل شده باشد، در صورت امکان، ناخن مصنوعی را بردارد و وضو و غسل را به نحو معمول انجام دهد و در صورت عدم امکان برداشتن ناخن، با همان حال وضو و غسل جبیره ای انجام دهد و احتیاطا تیمم هم بکند و نماز را بنابر احتیاط واجب، قضا نماید.
آیت الله زنجانی: جایز نیست و در فرضی که غیر قابل برداشت باشد، به دستور جبیره عمل کند.
آیت الله نوری: چنین عملی، بدون ضرورت، کار خلاف است؛ چون حائل است و مانع رسیدن آب به پوست می شود و اگر در مواضع تیمم باشد، باید هم وضو و غسل جبیره ای انجام داده و هم تیمم کند.
آیت الله مکارم: در صورتی که ضرورتی برای این کار نباشد، آن را ترک کنند و چنانچه ضرورتی وجود داشته باشد و امکان جداسازی ناخن هایی مصنوعی هنگام غسل و وضو نباشد، باید وضو و غسل جبیره ای انجام دهد.
آیت الله بهجت: از اول، این کاشتن جایز نیست؛ چون اضطرار ندارد. در وضو و غسل، اشکال پیدا می شود و در داخل وقت نماز، ضایع نمودن امر واجب محسوب می شود و قبل از وقت نماز هم خلاف احتیاط است. ولی اگر این کار را کرد و هنگام وضو یا غسل، امکان بیرون آوردن آن نبود، باید وضو یا غسل جبیره ای انجام دهد.
--------------
منبع: رهبری: استفتائات سایت، مسائل متفرقه غسل، س 1؛ وحید: منتخب احکام، ص 49، س20؛ صافی: استفتائات سایت، کاشت ناخن؛ زنجانی: استفتائات سایت، س 152؛ مکارم: استفتائات سایت، حکم کاشت ناخن یا مژه مصنوعی؛ سیستانی، نوری: استفتائات سایت، کاشت ناخن؛ بهجت: استفتائات، ج 1، س 610.
>>> بر گرفته از کتاب «احکام کاربردی؛ وضو، غسل، تیمم»، اسماعیل زارعی، ص 32-30.

سوال: شخصی بدون مجوز سازمان آب، از خیابان یا پشت کنتور، انشعاب به منزل خود کشیده است، وضو گرفتن یا غسل کردن با این آب چه حکمی دارد؟
پاسخ:
آیات عظام: خامنه ای، نوری، مکارم و بهجت: حکم غصب را دارد و وضو و غسل با آن باطل است.
آیت الله سیستانی: وضو و غسل، صحیح است.
آیت الله وحید: بنابر احتیاط واجب، باطل است.
آیت الله صافی: اگر مسئولین امر، اجازه دهند، اشکال ندارد.
آیت الله زنجانی: غسل و وضو با آب مذکور، حرام است و بنابر احتیاط، غسل و وضویش باطل است.
آیت الله فاضل: اگر بنا دارد پول آب مصرفی را بدهد، وضو و غسل صحیح است و اگر بنا دارد پول آب مصرفی را ندهد، وضو و غسل اشکال دارد و بنابر احتیاط واجب، صحیح نیست.
آیت الله تبریزی: خلاف مقررات است و باید ترک شود و چنانچه مضطر باشد، باید سازمان آب را راضی کند.
----------------
منبع: بهجت: استفتائات، ج 1، س 597 و 598؛ فاضل: جامع المسائل، ج 1، با استفاده از س 146؛ تبریزی: استفتائات، ج 2، س 1276؛ بقیه مراجع: استفتائات کتبی موجود در مرکز ملی پاسخگویی.
>>> بر گرفته از کتاب «احکام کاربردی؛ وضو، غسل، تیمم»، اسماعیل زارعی، ص 28.

سوال: شرایط صحت وضو چیست؟
پاسخ: وضو، سیزده شرط دارد که به پنج دسته تقسیم می شود:
اول؛ شرایط آب وضو:
1. پاک بودن، 2. مباح بودن (یعنی غصبی نباشد)، 3. مطلق بودن (یعنی مضاف نباشد).
دوم؛ شرایط ظرف وضو:
1. مباح باشد، 2. از جنس طلا یا نقره نباشد.
سوم؛ شرایط اعضای وضو:
1. پاک بودن، نبود مانع از رسیدن آب.
چهارم؛ شرایط وضو گیرنده:
1. داشتن قصد قربت، 2. مباشرت در وضو (یعنی خود فرد وضو بگیرد)، 3. مضر نبودن آب، 4. رعایت ترتیب و موالات.
پنجم؛ کافی بودن وقت برای وضو و نماز.
----------------
منبع: توضیح المسائل 16 مرجع، ج 1، م 203.
>>> بر گرفته از کتاب «احکام کاربردی؛ وضو، غسل، تیمم»، اسماعیل زارعی، ص 26.

سوال: در کدام موارد، روزه در سفر صحیح است؟

پاسخ: برخی از مواردی که روزه در سفر صحیح است [1]:
1. نذر کند که روز معینی در سفر روزه بگیرد؛
2. نذر کند که روز معینی را،‌ چه مسافر باشد چه نباشد، روزه بگیرد؛
3. مسافری که نداند روزه مسافر باطل است و جهلش تا مغرب باقی باشد؛
4. روزه داری که بعد از ظهر مسافرت کند؛
5. مسافری که مفطری انجام نداده و پیش از ظهر به طن یا مکانی که قصد ده روز می کند برسد و نیت روزه کند. گر چه این سفر را پیش از ظهر همان روز انجام داده باشد.

توجه: مورد 1 و 2 در مورد ماه رمضان استثنا است؛ یعنی اگر کسی در وطن نذر کند که روزه ماه رمضان یا قضای آن را به جا آورد، این نذر صحیح نیست. [2]

-------------
پی نوشت:
[1]. توضح المسائل ده مرجع، م 1717، 1719، 1721 و 1722؛ خامنه ای: استفتا؛ سبحانی، توضیح المسائل، م 1625،‌1627، 1629 و 1630.
[2]. بهجت، استفتائات، ج 2، س 2947؛ خامنه ای، سایت، استفتائات جدید، روزه مسافر.
>>> برگرفته از کتاب «رساله مصور»، ج 2، موسسه اطلس تاریخ شیعه، ص 281.

سوال: وظیفه کسی که به دلیل بیماری چندین سال روزه نگرفته چیست؟

پاسخ: اگر بیماری فردی چندین سال طول بکشد، بعد از بهبود یافتن، چنانچه تا ماه رمضان سال آینده به مقدار قضا وقت داشته باشد، باید قضای رمضان آخر را بگیرد و قضای سال های گذشته لازم نیست؛ ولی برای هر روز از سال های پیش باید یک مد طعام (برنج، آرد، گندم، نان، جو، خرما، کشمش و مانند آن) به فقیر بدهد.

------------
منبع: کتاب «رساله مصور»، ج 2، موسسه اطلس تاریخ شیعه، ص 278.

سوال: تکلیف مسافر نسبت به روزه چیست؟

پاسخ: به طور کلی مسافری که باید نمازهای چهار رکعتی را در سفر دو رکعت بخواند، نباید روزه بگیرد و مسافری که نما تمام می خواند - مانند کسی که شغلش مسافرت یا سفرش معصیت است - باید در سفر روزه بگیرد.

توجه: به نماز چهار رکعتی «نماز تمام» گفته می شود، در مقابل «نماز شکسته» که دو رکعتی است.

---------------
منبع: توضیح المسائل ده مرجع، م 1714؛ خامنه ای: استفتا؛ سبحانی، توضیح المسائل، م 1622.
>>> برگرفته از کتاب «رساله مصور»، ج 2، موسسه اطلس تاریخ شیعه، ص 280.

سوال: دختری نه ساله است که توان روزه گرفتن ندارد؛ آیا وقتی که توانایی پیدا کرد، قضای روزه های گذشته واجب است یا نه؟
پاسخ: دختر یا پسری که تازه بالغ شده است، ولی به علت ضعف جسمانی [1] نمی تواند همه ماه رمضان را روزه بگیرد، باید همان روزهایی که توانایی دارد، روزه بگیرد و بقیه را در طول سال به تدریج قضا کند. [2]
و اگر تا سال بعد هم به علت ضعف جسمانی نتواند قضا کند:
امام: چیزی بر عهده اش نیست. [3]
آیات عظام: بهجت، خامنه ای، سبحانی، صافی و مکارم: قضای این روزه ها بر او واجب نیست، ولی باید برای هر روز یک مد طعام، کفاره به فقیر بدهد. [4]
آیت الله سیستانی: باید روزه ها را قضا کند و بنابر احتیاط واجب برای هر روز یک مد طعام، کفاره به فقیر بدهد. [5]
----------------
پی نوشت:
[1]. پیدا شدن «ضعف» موجب نمی شود که ضخص مکلف روزه نگیرد، مگر به حدی باشد که عادتا قابل تحمل نیست. در این صورت هر روزی که ادامه روزه داری مشقت داشته باشد، افطار اشکال ندارد، ولی قبل از ناتوان شدن از ادامه روزه نمی تواند روزه را افطار کند.
[2]. امام، استفتائات، ج 1، (روزه)، س 88؛ بهجت، توضیح المسائل، م 1363 و استفتائات، ج 2، س 2894؛ خامنه ای، اجوبه الاستفتائات، با استفاده از س 734؛ صافی، جامع الاحکام، ج 1، س 504.
[3]. امام، استفتائات، ج 1، (روزه)، س 88.
[4]. بهجت، استفتائات، ج 2، با استفاده از س 2891؛ خامنه ای، سایت، پرسش های متداول، روزه؛ سبحانی، احکام بانوان، م 302؛ صافی، جامع الاحکام، ج 1، با استفاده از س 502؛ مکارم، استفتائات جدید، ج 2، س 439.
[5]. سیستانی، توضیح المسائل، با استفاده از م 1674.
>>> برگرفته از کتاب «رساله مصور»، ج 2، موسسه اطلس تاریخ شیعه، ص 279.